شخصیتهای فرهنگی و هنری
استان مرکزی در عرصه علوم،هنر، سیاست و ... مهد پرورش بزرگان بسیاری بوده است. شخصیتهای علمی- مذهبی استان ازعمدهترین سرمایههای این منطقه محسوب می‌شود. شاید استان مرکزی از این حیث دارای امتیازو برجستگی خاصی در کشور باشد. مروری کوتاه بر منابع و مآخذ موجود درباره استان مرکزی نشان میدهد که دهها تن از علما و مراجع بزرگ تاریخ شیعه- بالاخص در یکصد سال اخیر- از شهرها و روستاهای این استان برخاستهاند.
مشاهیر
الف ـ مشاهیر برجسته مذهبی
حضرت امام خمینی: آیت‌الله العظمی روح الله موسوی خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی تحصیلات مقدماتی و تکمیلی را در محضر آیت‌الله حائری یزدی فراگرفت و به درجه اجتهاد رسید و خود نیز به تدریس فقه و اصول و تحصیل فلسفه و حکمت مشغول شد. تمامی عمر پر برکت ایشان به مبارزات سیاسی بر علیه طاغوت گذشت. تألیفات امام(ره) در موضوعات ده گانه زیر تقسیم می‌شود: عرفان، اخلاق، فلسفه، فقه، اصول فقه رجال، رساله علمیه، حکومت، امامت و روحانیت و شعر. از جمله آثار وی: لقاءالله، تفسیر سوره حمد، آداب الصلاة، شرح حدیث جنود عقل و جهل، الطهاره، تحریرالوسیله، توضیح‌المسائل، رساله نوین، کشف‌الاسرار، دیوان شعر و آثار ارزشمند دیگر.
محمدعلی اراکی: آیت‌الله العظمی اراکی از شاگردان حاج شیخ عبدالکریم حائری بود و مدت 8 سال از درس فقه و اصول آن مرد بزرگ بهره مند شد. ایشان دارای ملکات روحانی و خصایص اخلاقی ویژه‌ای از جمله علاقه به ساحت امام حسین(ع) بود. این رادمرد در زمان تحصیل و تدریس آثار بسیاری اعم از تألیف و تقریر برای جامعه شیعه به ارمغان آورد از جمله: توضیح‌المسائل، مناسک حج، الخیارات، المکاتب المحرمه و آثار ارزنده دیگر.
آقانورالدین عراقی: وی تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه سپهدار اراک شروع کرد و در محضر استادانی چون ملامحمدامین، میرزا حبیب‌الله دشتی، آیت‌الله خراسانی و … تلمذ نمود و به درجه اجتهاد رسید.
از جمله آثار وی رساله در مسأله مرجعیت، سفرنامه (رساله‌ای در الهیات)، رساله‌ای در اصول عقاید و....
از دیگر مشاهیر برجسته مذهبی: آیت‌الله حاج‌آقا محسن عراقی، آقا ضیاءالدین، جلال‌الدین آشتیانی و....
ب ـ مشاهیر برجسته فرهنگ و ادب
اسماعیل آشتیانی (شعله): از نویسندگان برجسته‌‌ای است که در زمینه نقاشی نیز تبحر داشت. سبک کار نقاشی او همان سبک کمال‌الملک بوده. با این تفاوت که وی به جنبه شاعرانه نقاشی توجه و اهمیت خاص می‌داد و تابلوی" ترقی معارف ایران" و" حافظ"، بهترین گواه این مدعاست. از جمله آثار وی: اختراع الفبایی برای خط فارسی ـ تصحیح و تحشیه دیوان منوچهری دامغانی، سفرنامه اروپا، مکتب کمال‌الملک، ادعیه قرآنی، دیوان اشعار و 000
ادیب‌الممالک فراهانی: از شاعران و نویسندگان برجسته استان می‌باشد وی نویسندگی و اداره روزنامه ادب در مشهد، یومیه ترکی در باکو، عراق عجم در تهران، مجلس در تهران، روزنامه رسمی ایران را به عهده داشت.
محمد خزایلی: او ضمن تدریس در مدارس ملی، آموزشگاه‌های خزائلی را که چند مؤسسه وابسته به هم بودند، تأسیس کرد و به نگارش کتب علمی و ادبی پرداخت. از جمله مهم‌ترین آثار وی، احکام قرآن، اعلام قرآن، دستور جاویدان، شرح بر گلستان سعدی، شرح بر بوستان سعدی، خودآموز حکمت مشابه، تاریخ مختصر فلسفه و زیباشناسی و را نام برد
ابراهیم دهگان: وی به کتاب دلبستگی فراوان داشت و به جمع‌آوری کتب خطی و تاریخی عشق می‌ورزید به همین سبب ضمن مطالعه و غور در مطالب کتب در طول عمر خود قریب به 3000 جلد کتاب نفیس و نسخ خطی جمع‌آوری نمود که چون درگذشت، 2500 جلد کتاب از کتب چاپی به همراه 255 نسخه دستنویس و نفیس از سوی فرزندانش به کتابخانه عمومی اراک اهداء گردید.
محمدرضا محتاط: که با خلق آثاری چون سیمای شهر اراک، سیمای اراک، نامداران اراک، نامنامه استان مرکزی، جاذبه‌های ایرانگردی استان، بررسی خط و الفبا در ایران، نگرش بر عدد هفت در کشورها و ادیان مختلف، تاریخ ماد یا سرزمین کنونی استان مرکزی از نویسندگان مطرح و برجسته استان محسوب می‌شود.
ج ـ مشاهیر برجسته هنر
عیسی‌خان بهادری: ایشان در خلق نقشه‌های ابتکاری فرش مهارتی استثنایی داشت." فرش بشریت "او همراه با چند اثر ممتاز دیگر در موزه هنرهای زیبای اصفهان موجود است. وی نقاشی چیره‌دست بود.
حاج حسنعلی نکیسای تفرش: یکی از بزرگان موسیقی می‌باشد. از او 11 صفحه ضبط شده است که در سه‌گاه، چهارگاه، نوا، بیات اصفهان، افشاری، ابوعطا که با تار علی‌اکبر خان شهبازی و 4 عدد آن با پیانوی مرتضی محجوبی است.
آقاعلی‌اکبر خان فراهانی: از بزرگان موسیقی است که در نوازندگی تار از اساتید برجسته بود.
آقاحسین قلی فراهانی: در نواختن تار بسیار چابک و زبردست بود. مضرابش قوی و خوش‌طنین و چپ و راست‌هایش مرتب و شمرده و صحیح ادا می‌شد.
میرزا عبدالله فراهانی: فردی خوش‌رو و خوش‌سلوک بود و در نواختن سه‌تار مهارت بسیار داشت.
فت‍ح‌علی واشقانی فراهانی: از اساتید برجسته خوشنویسی در استان می‌باشند. وی به عنوان عضو اصلی انجمن خوشنویسان ایران و آثار فراوانی از خود به یادگار گذاشته است. مهم‌ترین اثر استاد کتاب" کلک مشکین" است.
از دیگر مشاهیر برجسته هنر استان: استاد عبدالله دوامی ـ استاد شاپور حاتمی و000را می توان نام برد.